Odliczenie VAT a nieodpłatne dostawy towarów

24. 10. 2017 | Marzena Walkiewicz

W praktyce częstą sytuacją jest nieodpłatne przekazanie kontrahentom swoich towarów w celu reklamowych, jak i na rzecz członków swoich rodzin czy też zaprzyjaźnionych podmiotów. Pojawiają się więc wątpliwości, związane z tym czy taka czynność podlega opodatkowaniu VAT?

Nieodpłatna dostawa towarów

W myśl art. 5 ust. 1 ustawy o VAT opodatkowaniu podlegają między innymi dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Natomiast z literalnego brzmienia art. 7 ust. 2 wyżej wymienionej ustawy, poprzez odpłatną dostawę towarów rozumie się także nieodpłatne przekazanie towarów przez podatnika, które należą do jego przedsiębiorstwa, w szczególności:

• przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia,
• wszelkie inne darowizny

Jeżeli podatnikowi przysługiwało w całości lub w części, prawo do odliczenia podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych. A zatem, nieodpłatne przekazanie towarów lub też darowiznę należy uznać równoznacznie jak odpłatną dostawę towarów, bowiem w przypadku, gdy podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia VAT w związku z ich nabyciem lub wytworzeniem, należy opodatkować tego typu przekazanie. W sytuacji gdy warunek ten nie zostanie spełniony, wówczas nieodpłatne przekazanie towarów lub darowizna jest czynnością wyłączoną spod zakresu działania ustawy o VAT. Przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z dnia 11 maja 2015 r., nr IBPP1/4512-98/15/AW orzekł, iż nie zawsze dostawa stanowi czynność podlegającą opodatkowaniu VAT. Dostawa nie stanowi takiej czynności przede wszystkim wówczas, gdy jest ona dokonywana przez podmioty niebędące podatnikami VAT lub przez podmioty będące takimi podatnikami, lecz niedziałające jako podatnicy w odniesieniu do tej konkretnej czynności. Zatem zdaniem organu podatkowego określenie, czy dany podmiot w odniesieniu do konkretnej czynności działa jako podatnik VAT, wymaga oceny każdorazowo odnoszącej się do okoliczności faktycznych danej sprawy.

Zaś w przypadku przekazania towarów przez pracowników przedsiębiorstwa podczas spotkań służbowych na terenie siedziby firmy nie podlega ono opodatkowaniu podatkiem VAT, bowiem w tej sytuacji nie ma miejsca zużycie towarów na cele osobiste pracowników. Z powyższym zgodził się Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w przywołanej interpretacji z dnia 12 czerwca 2013 r., w której stwierdził: że potrzebami osobistymi są te, których realizacja nie jest związana ze stosunkiem pracy, a zatem są to potrzeby, których zaspokojenie wynika z dobrej woli pracodawcy. Natomiast potrzeby pracownicze to te, których spełnienie nie wynika z autonomii woli stron, ale do zaspokajania których pracodawca jest zobowiązany na podstawie przepisów prawa, np. przepisów Kodeksu pracy, przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy itp.

Przekazanie drobnych prezentów

W Polskim prawie podatkowym z opodatkowania VAT wyłączone zostało również nieodpłatne przekazanie prezentów o małej wartości, co uregulowane jest w art. 7 ust 3 ustawy o VAT. Przez prezenty o małej wartości rozumie się przekazywane przez podatnika towary:

• o łącznej wartości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 100 zł, jeżeli podatnik prowadzi ewidencję pozwalającą na ustalenie tożsamości tych osób,
• których przekazania nie ujęto w tej ewidencji, jeżeli jednostkowa cena nabycia towaru (bez podatku), a gdy nie ma ceny nabycia, jednostkowy koszt wytworzenia, określone w momencie przekazywania towaru, nie przekraczają 10 zł.

Na ogół są to różnego rodzaju gadżety, zawierające logo firmy, takie jak długopis, czy też teczka bądź notes. Zatem przekazanie próbek lub drobnych prezentów dla kontrahentów o małej wartości nie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem VAT nawet wówczas, gdy podatnikowi przysługiwało prawo do wcześniejszego odliczenia podatku naliczonego od ich nabycia w całości lub w części. W tej sytuacji, prawo do odliczenia podatku VAT nie determinuje opodatkowania czynności nieodpłatnego przekazania. Jest to sytuacja szczególna, ponieważ oznacza to, że podatnik nie ma obowiązku opodatkowania nieodpłatnego przekazania próbek lub prezentów o małej wartości, pomimo odliczenia podatku VAT naliczonego. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z dnia 31 marca 2015 r., nr IPPP3/4512-135/15-2/RD zgodnie z powyższym orzekł, iż: (…) art. 7 ust. 4 pkt 2 ustawy o VAT w żaden sposób nie odnosi się do łącznej wartości towarów przekazanych w ramach pojedynczego wydania danej osobie, nie zawiera także limitu łącznej ceny nabycia (kosztów wytworzenia) towarów przekazywanych jednorazowo jednej osobie. Fakt, iż towary w ramach jednorazowych nieodpłatnych przekazań wydawane są w większych ilościach (np. w opakowaniach zbiorczych), o łącznej cenie nabycia niejednokrotnie przekraczającej 10 zł netto (a często również 100 zł), jest bez znaczenia. Cenę nabycia (koszt wytworzenia) należy ustalić w odniesieniu do pojedynczej sztuki przekazywanego towaru. Zatem warunkiem koniecznym i wystarczającym do zaliczenia danych wydań do prezentów o małej wartości jest jednostkowa cena nabycia (lub jednostkowy koszt wytworzenia) przekazywanych towarów, określona w momencie przekazania towaru, nieprzekraczająca kwoty 10 zł netto.(…) Tym samym zgodził się, że limit 10 zł odnosi się do pojedynczych sztuk, nie zaś do łącznej sumy cen nabycia poszczególnych towarów przekazywanych jednorazowo kontrahentowi.

Czy należy dokumentować nieodpłatne przekazanie towarów?

Obecnie obowiązujące przepisy nie nakładają na podatników obowiązku w zakresie dokumentowania fakturami nieodpłatnych dostaw towarów opodatkowanych na podstawie art. 7 ust. 2 ustawy o VAT. Warto wspomnieć również, iż w świetle art. 106a i art. 106b ustawy o VAT, czynności nieodpłatnego przekazania towarów nie dokumentuje się fakturą. Czynności te jeżeli rodzą obowiązek podatkowy u podatnika, należy zaewidencjonować w rejestrach sprzedaży VAT, zatem nie wystąpi w tym przypadku konieczność ich odrębnego udokumentowania. Oczywiście można to zrobić, poprzez stosowny wewnętrzny dokument księgowy. Zatem skoro tego rodzaju czynności nie są u darczyńcy dokumentowane fakturą wydawaną „nabywcy”, to w związku z tym również ze względów formalnych nie istnieje prawo do odliczenia podatku VAT po stronie nabywcy.