Ujęcie rachunkowe otrzymanego kredytu bankowego

24. 06. 2019 | Marzena Walkiewicz

Jednostki prowadzące działalność gospodarczą bardzo często korzystają z różnych form finansowania. Jedną z najbardziej popularnych jest otrzymanie kredytu bankowego. Udzielony przez bank kredyt stanowi ważne źródło finansowania działalności operacyjnej oraz inwestycyjnej przedsiębiorstwa. Na dzień bilansowy zobowiązania z tytułu otrzymanego kredytu bankowego należy wycenić zgodnie z zasadami określonymi przez prawo bilansowe i tym samym wykazać w sprawozdaniu finansowym jednostki. Bardzo istotnym jest, aby powstałe zobowiązanie wobec banku poprawnie zaewidencjonować w księgach rachunkowych. Jest to niezmiernie ważne, aby sprawozdanie finansowe zostało sporządzone rzetelnie i obrazowało rzeczywistą sytuację finansową oraz wynik finansowy jednostki.

Definicja ogólna kredytu bankowego

Kredyt bankowy stanowią środki pieniężne wypłacone przez bank do dyspozycji kredytobiorcy. Zgodnie z art. 69. ust 1 ustawy Prawo Bankowe z dnia 29 sierpnia 1997 r. (Dz. U. z 2002 r. nr 72, poz. 665 ze zm.), przez umowę kredytu bank zobowiązany jest oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

W działalności gospodarczej coraz częściej mamy do czynienia z kredytami obrotowymi oraz inwestycyjnymi, które dzielą się na kredyty:

• krótkoterminowe – zaciągnięte są na okres nieprzekraczający roku. W sprawozdaniu finansowym do kredytów krótkoterminowych zaliczane są również części kredytu, który na podstawie zawartej umowy powinien zostać uregulowany w roku obrotowym następującym po dniu bilansowym.
• długoterminowe – zaciągnięte są na okres przekraczający rok, wobec czego spłata części otrzymanego kredytu nastąpi w okresie późniejszym aniżeli rok obrotowy następujący bezpośrednio po dniu bilansowym.

Głównym przeznaczeniem kredytów obrotowych jest sfinansowanie bieżących zobowiązań związanych z prowadzoną przez jednostkę działalnością gospodarczą.

Natomiast kredyty inwestycyjne mają na celu finansowanie aktywów trwałych jednostki. Najczęściej finansowaną formą majątku z kredytu inwestycyjnego jest:

• zakup środków trwałych,
• modernizacja lub ulepszenie środków trwałych,
• budowa nowej hali produkcyjnej.

Ewidencja księgowa otrzymanego kredytu bankowego

Operacje gospodarcze związane z otrzymaniem oraz spłatą kredytów bankowych należy ująć w księgach rachunkowych na koncie 138Konto 138 - Kredyty bankowe długoterminowe (Pasywne) 138 "Kredyty bankowe", na którym ewidencjonowana jest wartość nominalna zaciągniętego kredytu. Wyjątkiem jest jedynie kredyt odnawialny, który nie podlega odrębnej ewidencji rachunkowej. Jego wykorzystanie skutkuje jedynie możliwością powstania ujemnego salda na rachunku bankowym jednostki.

W dniu uruchomienia kredytu przez bank kwota zobowiązania wprowadzana jest do ksiąg rachunkowych w wartości nominalnej, zatem ujęcie rachunkowe ewidencjonujące wpływ środków pieniężnych na rachunek bankowy jednostki możemy ująć zapisem, który jednocześnie zwiększa stan aktywów jednostki oraz tworzy zobowiązanie z tytułu zaciągniętego kredytu bankowego:

• Strona Wn konta 130Konto 130 - Rachunek bieżący (Aktywne) 130 "Rachunek bieżący"
• Strona Ma konta 138Konto 138 - Kredyty bankowe długoterminowe (Pasywne) 138 "Kredyty bankowe"

Należy mieć na uwadze, iż w sytuacji, gdy bank przelewa na rachunek bieżący jednostki kwotę kredytu, która jest pomniejszoną o prowizję, to zgodnie z art. 39 ust. 4 ustawy o rachunkowości (tekst jedn. Dz.U. z 201Konto 201 - Rozrachunki z dostawcami (Pasywne) 2016 r., poz. 1047, z późn. zm., dalej: uor):

Jeżeli zgodnie z umową wartość otrzymanych finansowych składników aktywów jest niższa od zobowiązania zapłaty za nie, w tym również z tytułu emitowanych przez jednostkę papierów wartościowych, to różnica stanowi czynne rozliczenie międzyokresowe kosztów, które odpisuje się w koszty finansowe w równych ratach, w ciągu okresu, na jaki zaciągnięto zobowiązanie.

Możemy rozumieć przez to sytuację, w której wartość otrzymanego na rachunek bankowy kredytu jest niższa niż wynika to z umowy kredytowej, wówczas różnica stanowić będzie czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów. Zatem prowizje, która pomniejszyła kredyt jednostka powinna odpisywać w koszty finansowe w równych ratach proporcjonalnie do okresu na jaki zostało zaciągnięte zobowiązanie. Stosując rozliczenia międzyokresowe czynne w przypadku rozliczenia naliczonej prowizji należy mieć na uwadze zasadę istotności, ponieważ bezzasadne jest rozłożenie prowizji proporcjonalnie w czasie, gdy jej kwota jest nieistotna i nie wpłynie znacząco na sytuację finansową oraz nie zniekształci obrazu sprawozdania finansowego jednostki.

Zgodnie z art. 42 ust. 3 uor naliczona przez bank prowizja oraz odsetki od kredytu ewidencjonowane są w ciężar kosztów finansowych jednostki. Zatem zapis księgowy w przypadku potrącenia prowizji w kwocie istotnej, która należy rozłożyć w czasie oraz spłatą odsetek wyglądać będzie następująco:

• Strona Wn konta 641Konto 641 - Rozliczenia międzyokresowe kosztów czynne (Aktywno-pasywne) 641 "Rozliczenia międzyokresowe kosztów"
• Strona Ma konta 138Konto 138 - Kredyty bankowe długoterminowe (Pasywne) 138 "Kredyty bankowe"  

Przy jednoczesnym miesięcznym rozliczeniu tej prowizji:

• Strona Wn konta 751Konto 751 - Koszty finansowe (Kosztowe) 751 "Koszty finansowe"
• Strona Ma konta 641Konto 641 - Rozliczenia międzyokresowe kosztów czynne (Aktywno-pasywne) 641 "Rozliczenia międzyokresowe kosztów"

Spłata odsetek od zaciągniętego kredytu

• Strona Wn konta 751Konto 751 - Koszty finansowe (Kosztowe) 751 "Koszty finansowe"
• Strona Ma konta 130Konto 130 - Rachunek bieżący (Aktywne) 130 "Rachunek bieżący"

Należy jednak pamiętać, iż inaczej wyglądać będzie ewidencja księgowa prowizji oraz spłaty odsetek przy kredycie inwestycyjnym. Jak wcześniej wspomniano, kredyt ten cechuje się tym, iż jest ściśle powiązany z działalność inwestycyjną jednostki. Zatem w przypadku kosztów związanych z kredytem inwestycyjnym na zakup środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych bądź też ulepszeniu składnika majątku jednostki, które zostały naliczone do dnia wprowadzenia ich do używania ewidencjonuje się jako zwiększenie wartości początkowej składnika majątku jednostki. Zapis księgowy wygląda następująco:

• Strona Wn konta 010Konto 010 - Środki trwałe (Aktywne) 010 "Środki trwałe", 020Konto 020 - Wartości niematerialne i prawne (Aktywne) 020 „Wartości niematerialne i prawne” lub 080Konto 080 - Środki trwałe w budowie (Aktywne) 080 „Środki trwałe w budowie”
• Strona Ma konta 130Konto 130 - Rachunek bieżący (Aktywne) 130 "Rachunek bieżący"

Natomiast prowizje i odsetki, które dotyczą kredytu inwestycyjnego a zostały naliczone po przyjęciu składników majątku do używania obciążają bezpośrednio koszty finansowe jednostki.

Otrzymany kredyt bankowy w sprawozdaniu finansowym

Kredyty ujmuje się w bilansie w podziale na krótkoterminowe oraz długoterminowe. W przypadku krótkoterminowych zgodnie z art. 3 pkt 22 uor wykazana jest całość czy też część zaciągniętego kredytu przypadająca spłacie w terminie 12 miesięcy od dnia bilansowego. Natomiast do długoterminowych zaliczane są te kredyty, bądź jego części, które są wymagalne powyżej 12 miesięcy od dnia bilansowego. Otrzymany kredyt, który możemy zakwalifikować jako krótkoterminowy powinien zostać zaewidencjonowany w pasywach jednostki jako zobowiązania krótkoterminowe w pozycji B.III.3a (kredyty i pożyczki), natomiast kredyty z okresem wymagalności powyżej 12 miesięcy od dnia bilansowego wykazywane są jako zobowiązanie długoterminowe w pozycji B.II.3a (kredyty i pożyczki).

Naliczone na dzień bilansowy odsetki zwiększają w bilansie zobowiązania z tytułu otrzymanego kredytu, bowiem wycena zobowiązań na dzień bilansowy następuje w kwocie wymagającej zapłaty, innymi słowy powiększonej o odsetki.