Estoński CIT - czym jest?

22. 07. 2024 | Marzena Walkiewicz

Estoński CIT – czym jest i jak wypada na tle tradycyjnego?

Wprowadzenie estońskiego CIT to prawdziwa rewolucja, mająca na celu optymalizację płynności finansowej. W tradycyjnym systemie CIT, spółki muszą co miesiąc odprowadzać zaliczki na podatek, co w praktyce oznacza 9% CIT od dochodu dla małych podatników oraz 19% CIT dla pozostałych. To comiesięczne, obowiązkowe obciążenie może znacząco wpłynąć na bieżące możliwości finansowe spółek, ograniczając ich zdolność do inwestowania i reagowania na zmieniające się warunki rynkowe.

Estoński CIT, znany również jako ryczałt od dochodów spółek, to rozwiązanie umożliwiające zapłatę podatku dochodowego od osób prawnych dopiero w momencie dystrybucji zysku. Wybór estońskiego CIT staje się coraz bardziej atrakcyjną formą opodatkowania. Z tej opcji mogą korzystać zarówno małe, jak i duże przedsiębiorstwa, co pozwala im na osiągnięcie znacznych oszczędności.

Głównym celem wprowadzenia estońskiego CIT było stworzenie podatnikowi możliwości odsunięcia w czasie powstania zobowiązania podatkowego, w efekcie czego wygenerowane zyski mogą zostać przeznaczone na rozwój, przykładowo robotyzację, szkolenia pracowników, modernizację maszyn czy innego rodzaju unowocześnienia.

Podatek jest płacony dopiero w momencie podjęcia uchwały o wypłacie zysku na rzecz wspólników, a oznacza to, że podatnik sam decyduje o tym kiedy i w jakiej wysokości zapłaci zobowiązanie podatkowe. Estoński CIT pozwala spółkom na długotrwałe funkcjonowanie oraz rozwijanie się bez konieczności płacenia podatku dochodowego, dopóki zyski nie zostaną wypłacone jako dywidendy. Plusem tego rozwiązania jest niewątpliwie fakt, iż w porównaniu do tradycyjnych form opodatkowania – momentem powstania obowiązku podatkowego jest chęć wypłaty zysków. Tradycyjny model rozliczenia podatku dochodowego zakłada odprowadzenie miesięcznych zaliczek na CIT, a na koniec roku podatnik zobligowany jest do złożenia rozliczenia rocznego, zaś głównym założeniem estońskiego CIT jest brak płatności podatku tak długo, jak zysk pozostaje w danej spółce i przeznaczony jest na inwestycję tudzież rozwój.

Należy jednak mieć na uwadze, iż decyzja o zastosowaniu opodatkowania ryczałtem od dochodów spółki wyklucza możliwość korzystania z innych korzystnych regulacji podatkowych, m.in. jest to ulga na badania i rozwój czy ulga na złe długi. Poza zasięgiem są również ulgi takie jak ulga na sport czy ulga na robotyzację. Płatnik estońskiego CIT nie może również skorzystać z odliczeń darowizn od dochodu.

Warunki Estońskiego CIT

Estoński CIT mogą stosować spółki akcyjne, spółki komandytowe, spółki komandytowo-akcyjne, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i proste spółki akcyjne, jeżeli:

• przychody uzyskiwane: z wierzytelności, odsetek, pożyczek, opłat leasingowych, poręczeń, gwarancji, praw autorskich, praw własności przemysłowej, ze zbycia instrumentów finansowych oraz z transakcji z podmiotami powiązanymi nie przekraczają 50% wszystkich przychodów spółki
• zatrudniają na podstawie:
• umowy o pracę co najmniej 3 osoby przez okres co najmniej 300 dni w roku podatkowym (w przypadku, gdy rokiem podatkowym nie jest okres kolejnych 12 miesięcy kalendarzowych – przez co najmniej 82% dni przypadających w roku podatkowym) lub
• innej umowy niż umowa o pracę, przy czym wydatki na wynagrodzenia innych umów niż umowa o pracę stanowią co najmniej 3-krotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, jeżeli w związku z wypłatą tych wynagrodzeń na podatniku ciąży obowiązek poboru zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych i składek ZUS
• udziałowcami, akcjonariuszami lub wspólnikami tych spółek są wyłącznie osoby fizyczne
• nie posiadają udziałów (akcji) w kapitale innej spółki, tytułów uczestnictwa w funduszu inwestycyjnym lub w instytucji wspólnego inwestowania, ogółu praw i obowiązków w spółce niebędącej osobą prawną
• za okres opodatkowania ryczałtem nie sporządzają sprawozdań finansowych zgodnie z Międzynarodowymi Standardami Rachunkowości
• złożą zawiadomienie o wyborze opodatkowania ryczałtem do właściwego naczelnika urzędu skarbowego w terminie do końca pierwszego miesiąca pierwszego roku podatkowego, w którym mają być opodatkowane ryczałtem.

Wszystkie powyższe warunki muszą zostać spełnione łącznie.

Jeżeli podatnik wybierze opodatkowanie na Estońskim CIT – to będzie je stosować przez 4 bezpośrednio następujące po sobie lata podatkowe. Jeżeli w tym okresie nie zrezygnuje z opodatkowania ryczałtem - okres opodatkowania na tych zasadach zostanie automatycznie przedłużony na kolejne 4 lata podatkowe. Informacja o rezygnacji z ryczałtu może zostać złożona w deklaracji podatkowej składanej do końca trzeciego miesiąca następującego po roku podatkowym.

W przypadku podatnika rozpoczynającego działalność, warunek dotyczący struktury przychodów jest uznawany za spełniony w pierwszym roku podatkowym opodatkowania ryczałtem. Wymóg dotyczący zatrudnienia nie obowiązuje w roku rozpoczęcia działalności oraz przez kolejne dwa lata podatkowe. Jednak od drugiego roku podatkowego podatnik musi co roku zwiększać zatrudnienie o co najmniej jeden etat w pełnym wymiarze czasu pracy, aż do osiągnięcia wymaganego poziomu zatrudnienia określonego w przepisach.

Estoński CIT – kto nie może skorzystać z tej opcji opodatkowania, mimo spełnienia warunków?

Nawet jeśli spółka spełnia wszystkie wyżej wymienione warunki - nie będzie mogła skorzystać z opodatkowania estońskim CIT, jeżeli dotyczy jej choć jeden z wymienionych poniżej elementów:

• jest przedsiębiorstwem finansowym (bankiem, kasą oszczędnościową, faktorem);
• jest instytucją pożyczkową;
• jest w stanie upadłości lub likwidacji;
• prowadzi działalność w specjalnej strefie ekonomicznej;
• utworzono ją w wyniku połączenia lub podziału;
• podzielono ją przez wydzielenie.

Przejście na estoński CIT jest dobrowolne. Wystarczy złożyć zawiadomienie o wyborze tej formy opodatkowania do odpowiedniego naczelnika urzędu skarbowego na formularzu ZAW-RD. Jeśli podatnik chce korzystać z estońskiego CIT od początku roku podatkowego, wystarczy złożyć odpowiednie zawiadomienie. Natomiast jeśli zmiana formy opodatkowania następuje w trakcie roku podatkowego, najpierw należy rozliczyć się według klasycznego CIT, zamknąć księgi rachunkowe, sporządzić sprawozdanie finansowe i dopiero wtedy złożyć zawiadomienie o zmianie formy opodatkowania.

Możliwość utracenia prawa do opodatkowania estońskim CIT

Należy pamiętać, że możliwe jest również utracenie prawa do opodatkowania ryczałtem od dochodów spółek w przypadku:

• złożenia informacji o rezygnacji z opodatkowania ryczałtem
• niespełnienia któregoś z warunków do opodatkowania ryczałtem
• nieprowadzenia ksiąg podatkowych lub prowadzenia ich w sposób niepozwalający na określenie wyniku finansowego netto w rozumieniu ustawy o rachunkowości
• przejęcia innego podmiotu w drodze łączenia albo podziału podmiotów lub otrzymania wkładu niepieniężnego w postaci przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części nieopodatkowanego ryczałtem.

W przypadku utracenia prawa do opodatkowania ryczałtem – ponowny wybór tych zasad jest możliwy dopiero po upływie 36 miesięcy po roku kalendarzowym, w którym utrata nastąpiła.

Co podlega opodatkowaniu estońskim CIT

Opodatkowaniu ryczałtem od dochodów spółek podlega dochód ustalony jako:

• zysk netto wypracowany w okresie opodatkowania ryczałtem w części, w jakiej został przeznaczony do wypłaty udziałowcom, akcjonariuszom albo wspólnikom (dochód z tytułu podzielonego zysku) lub na pokrycie strat powstałych w okresie poprzedzającym okres opodatkowania ryczałtem (dochód z tytułu zysku przeznaczonego na pokrycie strat)
• ukryte zyskiw postaci świadczeń pieniężnych, niepieniężnych, odpłatnych, nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych, wykonanych na rzecz udziałowców, akcjonariuszy, wspólników lub na rzecz podmiotów bezpośrednio albo pośrednio z nimi powiązanych, w szczególności:
  • kwoty pożyczek udzielonych przez spółkę udziałowcowi, akcjonariuszowi lub wspólnikowi wraz z odsetkami, prowizjami, wynagrodzeniami i opłatami od tych pożyczek
  • świadczenia wykonane przez spółkę na rzecz fundacji prywatnej lub rodzinnej
  • nadwyżkę wartości rynkowej transakcji kontrolowanej ponad ustaloną cenę tej transakcji
  • nadwyżkę zwróconej kwoty dopłaty, wniesionej do spółki zgodnie z odrębnymi przepisami, ponad kwotę wniesionej dopłaty
  • wypłacone z zysku wynagrodzenie z tytułu umorzenia udziału (akcji) lub ze zmniejszenia wartości udziału (akcji), z wystąpienia wspólnika ze spółki, ze zmniejszenia udziału kapitałowego wspólnika w spółce
  • równowartość zysku przeznaczonego na podwyższenie kapitału zakładowego
  • darowizny, w tym prezenty i ofiary wszelkiego rodzaju
  • wydatki na reprezentację
  • dopłaty wypłacone w przypadku połączenia lub podziału podmiotów
  • odsetki od udziału kapitałowego, wypłacane na rzecz wspólnika przez spółkę
  • zysk przeznaczony na uzupełnienie udziału kapitałowego wspólnika spółki

świadczenia pieniężne i niepieniężne wypłacone w przypadku zmniejszenia udziału kapitałowego wspólnika w spółce

• wysokość wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą
• nadwyżka wartości rynkowej składników przejmowanego majątku lub wniesionego w drodze wkładu niepieniężnego ponad wartość podatkową tych składników (dochód z tytułu zmiany wartości składników majątku) – w przypadku łączenia, podziału, przekształcenia podmiotów lub wniesienia w drodze wkładu niepieniężnego przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części
• suma zysków netto osiągniętych w każdym roku podatkowym stosowania opodatkowania ryczałtem w części, w jakiej te zyski nie były zyskami podzielonymi lub nie zostały przeznaczone na pokrycie straty (dochód z tytułu zysku netto) – w przypadku podatnika, który zakończył opodatkowanie ryczałtem
• wartość przychodów i kosztów podlegających zgodnie z przepisami o rachunkowości zarachowaniu w roku podatkowym i uwzględnieniu w zysku (stracie) netto, które nie zostały uwzględnione w tym zysku (stracie) netto (dochód z tytułu nieujawnionych operacji gospodarczych)

Porównanie Estońskiego CIT do tradycyjnego CIT

Jak wspomniano wcześniej, kluczową różnicą między tradycyjnym CIT a Estońskim CIT jest sposób opodatkowania dochodu. W tradycyjnym CIT opodatkowaniu podlega cały dochód spółki, natomiast w Estońskim CIT podatek jest naliczany jedynie od wypłacanych dywidend i zysków. Innym istotnym aspektem odróżniającym obie formy opodatkowania są koszty podatkowe. Spółki korzystające z Estońskiego CIT ponoszą niższe koszty podatkowe niż w przypadku tradycyjnego CIT. Dodatkowo, przedsiębiorcy korzystający z Estońskiego CIT mają łatwiejszy dostęp do finansowania, ponieważ wymagania są mniej restrykcyjne.

Kolejnym ważnym aspektem jest płynność finansowa. Przy Estońskim CIT przedsiębiorcy mają możliwość szybszego rozwoju swoich firm, ponieważ dysponują większą swobodą inwestycyjną i finansową. Natomiast przy tradycyjnym CIT przedsiębiorcy muszą płacić podatek od całego dochodu, co znacznie ogranicza ich płynność finansową. Estoński CIT i tradycyjny CIT to dwie różne formy opodatkowania, z każdą mającą swoje wady i zalety. Przedsiębiorcy powinni dokładnie przeanalizować, którą formę wybrać, aby zapewnić sobie najkorzystniejsze warunki rozwoju swojego przedsiębiorstwa.

Stawki podatku CIT oraz skala odliczenia w PIT