Podział poziomy i pionowy kont

09. 05. 2013 | Ewa Kusznierowska

Podział poziomy kont

Podział poziomy konta polega na wprowadzeniu do ewidencji księgowej  w miejsce dotychczas stosowanego jednego konta, dwóch lub więcej kont bardziej szczegółowych.

Możliwe są tutaj dwa warianty:

1. Konto dzielone przestaje funkcjonować, a jego miejsce zajmują nowe konta utworzone w wyniku podziału.

2. Konto dzielone nadal funkcjonuje, jako konto syntetyczne. Równolegle do niego funkcjonują konta analityczne, które są bardziej szczegółowe.

Przykładem pierwszego wariantu jest podział konta Zasoby na konta Aktywa trwałe i Aktywa obrotowe. Dalszy podział Aktywów trwałych to podział na: Wartości niematerialne i prawne, Rzeczowe aktywa trwałe, Należności Długoterminowe, Inwestycje długoterminowe, Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe. Konta te mogą być dzielone jeszcze dalej na bardziej szczegółowe. Aktywa obrotowe możemy podzielić na Zapasy, Należności krótkoterminowe, Inwestycje krótkoterminowe, Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe. Każde z tych aktywów można dzielić jeszcze dalej na bardziej szczegółowe. W tym wypadku konto dzielone przestaje funkcjonować.

Drugi podział powoduje, że w ewidencji księgowej przedsiębiorstwa oprócz księgi głównej funkcjonują księgi pomocnicze. W księdze Głównej ujęte są konta syntetyczne, w Księgach Pomocniczych- konta analityczne.

Na kontach syntetycznych ujmuje się zbiorcze zapisy operacji dotyczących całych grup zasobów majątkowych (tzn. aktywów)  i źródeł ich finansowania (czyli pasywów). Zawarte są w nich informacje potrzebne  do sporządzenia bilansu i innych sprawozdań. Na tych kontach stosuje się zasadę podwójnego zapisu.

Do kont syntetycznych można też zaliczyć konta pozabilansowe, na których ewidencja może być prowadzona jednostronnie- po jednej stronie konta bez korespondencji z innymi kontami.

Różnica zapisu między kontami syntetycznymi a analitycznymi polega na tym, że na kontach syntetycznych zawsze obowiązuje zasada podwójnego zapisu, a na kontach analitycznych obowiązuje zasada jednostronna, ponieważ zapisy na nich są tylko powtórzeniem zapisu z konta syntetycznego.

 Konta analityczne to konta, służące do uszczegółowienia zapisów obrotów i sald danego konta syntetycznego. Stosowane są głównie dla:

• środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych,
• rozrachunków z dostawcami i odbiorcami,
• rozrachunków z pracownikami,
• operacji sprzedaży i zakupu,
• kosztów,
• innych istotnych składników majątku rzeczowego lub finansowego.

Na kontach analitycznych obowiązuje zapis powtarzany.

Księgowanie na tych kontach jest dokonywane:

• po tej samej stronie,
• w tej samej kwocie,
• na podstawie tego samego dowodu

jak księgowanie na odpowiadającym im koncie syntetycznym.

Występuje zgodność co do strony konta (Wn lub Ma) i co do kwoty pomiędzy kontem syntetycznym i odpowiadającym mu kontom analitycznym. Kwota ujęta na koncie syntetycznym  może zostać rozdzielona na kilka kont analitycznych, które mu odpowiadają.

Różnica zapisu między kontami syntetycznymi a analitycznymi polega na tym, że na kontach syntetycznych zawsze obowiązuje zasada podwójnego zapisu. Konta te korespondują z innymi kontami syntetycznymi, na których zapisy odbywają się po stronie przeciwnej.

Zapis na koncie syntetycznym i kontach analitycznych, które są mu przyporządkowane, odbywają się równolegle. Jest to podwójny zapis tego samego zdarzenia gospodarczego. Na koncie analitycznym powtarzamy tylko zapis z konta syntetycznego. Dlatego suma obrotów i sald na kontach analitycznych, które są przyporządkowane do  jednego  konta syntetycznego musi być równa obrotowi i saldom na tym koncie syntetycznym. Z tego samego powodu na kontach analitycznych obowiązuje zasada jednostronnego zapisu.

Wynika z tego, że konta analityczne nie  korespondują z innymi kontami. Każde z kont analitycznych jest przypisane do określonego konta syntetycznego, bez którego nie może istnieć.

Podział pionowy kont.

Oprócz podziału poziomego w rachunkowości mamy do czynienia z podziałem pionowym kont. Czym różnią się te podziały?

Pionowy podział kont polega na tym, że z konta dzielonego wyodrębniamy określoną część zapisów i przenosimy je na inne konto, które powstało w wyniku dzielenia.

 Takim podziałem jest np. podział konta wynik finansowy na konta przychodów i kosztów (oczywiście wiadomo, że każdy rodzaj przychodów i kosztów jest na innym koncie) oraz np. konto umorzenie jako konto korygujące do konta środki trwałe.

Konto środki trwałe i konto umorzenie funkcjonują oddzielnie. Nie ma tutaj nawet możliwości powtarzania zapisów. Dopiero w bilansie znajduje się różnica wartości tych dwóch kont.

Podział poziomy tych kont będzie dotyczył poszczególnych środków trwałych. Każdy środek trwały ma osobną analitykę zarówno jeśli chodzi o jego wartość początkową jak i umorzenie.

Tak samo z wynikiem finansowym. Dopiero przy liczeniu wyniku finansowego przenosimy na wynik finansowy przychody i koszty.

Podział poziomy polega na wprowadzeniu dwóch lub więcej kont szczegółowych zamiast jednego konta. Podziałowi podlega sam przedmiot konta. W przypadku podziału  pionowego podziałowi podlega wartość obrotu konta, nie jego przedmiot.

W małej firmie w analityce może występować  konto zapasy, którego nie musimy dzielić na materiały, towary itd. ale takiego podziału  możemy dokonać. Będzie to podział poziomy, nie pionowy konta.

Konta możemy również łączyć i tak konto aktywne, którym są rozrachunki z odbiorcami możemy połączyć z kontem pasywnym, którym są rozrachunki z dostawcami. Otrzymujemy w ten sposób konto aktywno- pasywne czyli rozrachunki z kontrahentami.

Pasywne konto „rozliczenie należnego VAT” możemy połączyć pionowo z aktywnym kontem „rozliczenie naliczonego VAT” otrzymując w ten sposób konto „rozrachunki z tytułu VAT”.

W przypadku tych kont konto „rozrachunki z tytułu VAT” może istnieć obok tych dwóch. W  takim wypadku  na koniec okresu rozliczeniowego przeksięgowujemy na nie obroty tych dwóch kont.

Gdy s_k jest pasywne konta „Rozrachunki z tytułu VAT” jest pasywne na koniec okresu rozliczeniowego, wartość tą wpłacamy do Urzędu Skarbowego. Gdy jest aktywne na koniec okresu rozliczeniowego, wartość tą albo przenosimy na następny okres rozliczeniowy albo ubiegamy się o jej oddanie- w takim wypadku zawsze przed wypłatą środków mamy kontrolę z US albo (przy bardzo małych obrotach) mamy przeglądaną ewidencję zakupu i sprzedaży VAT i porównywaną z dokumentami.