Krótkoterminowe papiery wartościowe. Ich cena nabycia i cena zakupu...

25. 08. 2013 | Ewa Kusznierowska

Krótkoterminowe papiery wartościowe to oczywiście aktywa obrotowe. Są nimi przeznaczone do zbycia w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego:

• Akcje, obligacje, bony skarbowe oraz inne papiery wartościowe
• Przejściowo posiadane własne akcje i obligacje.

W księgach rachunkowych ujmowane są według ceny nabycia lub ceny zakupu. Cena zakupu (podobnie jak w przypadku zakupów materiałów, towarów i innych) to cena tylko tych papierów. Nie wliczamy do niej tzn. kosztów ubocznych zakupu tzn. np. prowizji maklerskiej, opłat bankowych czy opłat skarbowych.

W celu naliczenia ceny nabycia do ceny zakupu musimy dodać dodatkowe koszty.

Bardziej poprawne jest księgowanie zakupu  papierów wartościowych wg. cen nabycia tzn. po doliczeniu dodatkowych kosztów. W  przypadku gdy wartość kosztów dodatkowych nie jest istotna, możemy ją pominąć. Jeżeli jednak  stanowi ona dość dużą wartość, musimy ją doliczyć do wartości tych aktywów.

W  przypadku dokonania pojedynczych zakupów doliczenie kosztów dodatkowych nie stanowi problemu. Trochę trudniej jest w przypadku gdy dane przedsiębiorstwo nabywa różne akcje. W takim wypadku koszty dodatkowe  doliczamy proporcjonalnie do  wartości zakupionych papierów warościowych.

Jak  to robimy?

Załóżmy, że zakupiliśmy 3 rodzaje akcji o wartości: A, B i C, opłata za usługi maklerskie wyniosła zaś Y. W celu obliczenia wartości pojedynczej akcji musimy wiedzieć ile doliczyć do wartości A, ile do B, a ile do C. Obliczamy iloraz Y/(A+B+C). Do wartości A doliczamy A*Y/(A+B+C), do wartości B doliczamy B*Y/(A+B+C), zaś do wartości C doliczamy C*Y/(A+B+C).

Zauważmy, że w ten sposób dodaliśmy w sumie dokładnie wartość Y  i zrobiliśmy to proporcjonalnie do wartości tych papierów.

Widzimy to na podstawie przekształcenia wzoru na sumę wartości przyppadających na poszczególne akcje: A*Y/(A+B+C)+ B*Y/(A+B+C)+ C*Y/(A+B+C)= (A+B+C)* (Y/(A+B+C))=Y*[(A+B+C)/ (A+B+C)]=Y

Zatem cena papierów zakupionych w cenie nabycia A jest równa A*(1+Y/(A+B+C), cena nabycia papierów zakupionych w cenie zakupu B jest równa B*(1+Y/(A+B+C), zaś cena nabycia papierów zakupionych w cenie zakupu C jest równa C*(1+Y/(A+B+C).

Wyjaśnię to na poniższym przykładzie:

Przedsiębiorstwo zakupiło akcje:

170 szt. akcji spółki „Alfa” po 100zł za sztukę

50 szt. akcji spółki „Beta” po 200 zł za sztukę

15 szt. akcji spółki „Gamma” po 200 zł za sztukę.

Prowizja maklera i inne koszty transakcji wynosiły 750 zł.

Wartość akcji spółki „Alfa” w cenie zakupu 170*100=17 000

Wartość akcji spółki „Beta” w cenie zakupu 50*200=10 000

Wartość akcji spółki „Gamma” w cenie zakupu 15*200=3 000

Razem cena zakupu akcji 30 000

Cena nabycia wszystkich akcji wynosi 30 750zł.

Koszt transakcji zakupu wszystkich akcji stanowi 750/30 000=0,025=2,5% kosztu ich zakupu.

Koszty transakcji przypadające na poszczególne akcje wynoszą zatem:

spółki „Alfa” 0,025*17 000zł=425 zł

spółki „Beta” 0,025*10 000zł= 250 zł

spółki „Gamma” 0,025*3 000zł= 75 zł

Razem 750zł

 Zatem koszt zakupu poszczególnych akcji w cenie nabycia wynosi:

Wartość akcji spółki „Alfa” 17 000+ 425zł=17 425zł

Wartość akcji spółki „Beta” 10 000+ 250zł=10 250zł

Wartość akcji spółki „Gamma” 3 000+ 75zł= 3 075zł

Razem wartość nabycia wszystkich akcji 30 750 zł.

Wartość nabycia poszczególnych akcji wynosi:

Wartość akcji spółki „Alfa” 17 425zł/170= 102,50zł

Wartość akcji spółki „Beta” 10 250zł/50= 205zł

Wartość akcji spółki „Gamma” 3 075zł/15= 205zł

Umiejętność liczenia wartości nabycia jest ważna, ponieważ zakupione przez nas w tzn." jednym koszyku" akcje nie muszą być sprzedawane jednocześnie. Musimy znać ich wartość by w chwili sprzedaży znany był koszt tych akcji w cenie zakupu.

Ponadto w przypadku dalszej ich odsprzedaży, powinniśmy sprzedać je z zyskiem. Musimy wiedzieć jaką cenę powinniśmy wymagać w chwili sprzedaży tych papierów. Nawet w przypadku gdy sprzedajemy papiery wartościowe po niższej cenie (co może się zdarzyć gdy jesteśmy zmuszeni np. czasowym brakiem gotówki by ratować płynność finansową albo w przypadku gdy wiemy, że wartość tych akcji spada i będzie nadal spadała) musimy wiedzieć ile na tej transakcji straciliśmy.

Gdyby tych akcji było tylko 2 (rodzaje A i B), dodatkowe koszty przypadające na poszczególne akcje wynosiłyby odpowiednio:   A*Y/(A+B),  B*Y/(A+B).

Oczywiście gdyby tych akcji było 4 rodzaje (A, B, C i D) to dodatkowe koszty przypadające na poszczególne akcje wynosiłyby odpowiednio:   A*Y/(A+B+C+D),  B*Y/(A+B+C+D),  C*Y/(A+B+C+D, D*Y/(A+B+C+D). 

Gdy N odpowiednio: A*Y/(A+B+C+D+.....N),  B*Y/(A+B+C+D+....N),  C*Y/(A+B+C+D+....N), D*Y/(A+B+C+D+....N)..... N*Y/(A+B+C+D+....N).

Można  sprawdzić, że w każdym wypadku ich suma jest równa Y.