Ewidencja zakupu i sprzedaży obligacji

07. 06. 2015 | Żaneta Solich

Obligacja jest papierem wartościowym zaliczanym do kategorii dłużnych papierów wartościowych i jest rodzajem pożyczki, w której pożyczkobiorcą jest emitent, a pożyczkodawcą właściciel obligacji. Emitent zobowiązuje się wobec właściciela obligacji (obligariusza) do spełnienia wobec niego określonego świadczenia o charakterze pieniężnym lub nie. Emitent  odpowiada całym swoim majątkiem za zobowiązania wynikające z obligacji, z wyjątkiem obligacji przychodowych (dających prawo do udziału w zyskach przedsiębiorstwa).

Emitentami obligacji mogą być:

• Skarb Państwa - emituje obligacje skarbowe, najbardziej powszechny rodzaj obligacji,
• gminy lub miasta - emitują obligacje komunale (municypalne),
• przedsiębiorstwa prywatne - emitują obligacje korporacyjne.

Obligacje możemy również podzielić na:

• obligacje imienne i na okaziciela,
• obligacje kuponowe lub zerokuponowe, od obligacji zerokuponowych nie są wypłacane odsetki lecz ich cena zakupu jest zazwyczaj niższa od ceny nominalnej tzn. pomniejszona o dyskonto, natomiast obligacje kuponowe sprzedawane są po cenie nominalnej lecz co pewien okres (np. kwartał) emitent wypłaca odsetki od wartości nominalnej obligacji,
• obligacje o oprocentowaniu stałym lub zmiennym, obligacje krótkoterminowe z reguły mają oprocentowanie nie podlegające zmianom aż do dnia wykupu, natomiast oprocentowanie obligacji długoterminowych oparte jest na stopie bazowej np. na stopie procentowej określanej przez bank centralny, która jest zmienna,
• obligacje krajowe i zagraniczne lub tzw. Euroobligacje,
• obligacje zamienne, które dają prawo do zamiany obligacji np. na akcje emitenta,
• obligacje z prawem poboru, które dają prawo do zakupu akcji emitenta.

Z obligacjami związane są takie pojęcia jak:

• cena nominalna czyli kwota od której emitent płaci nam odsetki i która w dniu wykupu obligacji musi być spłacona,
• cena emisji obligacji czyli cena po której emitent sprzedał nam obligacje, a która może być równa lub różna od ceny nominalnej,
• wartość rynkowa (bieżąca) czyli wartość za jaką w danej chwili można kupić lub sprzedać obligację na rynku,
• termin wykupu czyli data kiedy emitent musi zapłacić nam kwotę podstawową, ze względu na termin wykupu obligacje dzielimy na krótkoterminowe (1-5 lat), średnioterminowe (5-10 lat) oraz długoterminowe (powyżej 10 lat),
• kupon czyli stopa procentowa, której używa się do obliczenia odsetek od obligacji, które emitent musi zapłacić obligariuszowi.

Obligacje na dzień nabycia ujmowane są w księgach rachunkowych według ceny nabycia lub ceny zakupu jeśli koszty transakcyjne nie były znaczące (art. 35 ust. 1 ustawy o rachunkowości). Jeżeli zdecydujemy się wprowadzi do ksiąg rachunkowych obligacje według ceny nabycia dodatkowe opłaty odnosimy na konto 751Konto 751 - Koszty finansowe (Kosztowe) 751 „Koszty finansowe” po stronie Wn.

Ewidencja obligacji z punktu widzenia nabywcy:

Wszystkie rodzaje obligacji mogą być przedmiotem sprzedaży czy to za pomocą umowy cywilno-prawnej w obrocie poza giełdowym czy też na rynku regulowanym, np. na Giełdzie Papierów Wartościowych. W momencie ich sprzedaży powstaje obowiązek podatkowy, inwestor zobowiązany jest do zapłacenia 19% podatku od zysków ze sprzedaży instrumentów finansowych.

Sposób rozchodu obligacji możemy ustalić analogicznie jak to ma miejsce w przypadku akcji. Do wyboru mamy cztery metody:

• według cen przeciętnych, ustalonych w wysokości średniej ważonej cen,
• według cen papierów nabytych najwcześniej („pierwsze przyszło – pierwsze wyszło” ang. FIFO), metoda ta jest najczęściej stosowana przez biura maklerskie,
• według cen papierów nabytych najpóźniej („ostatnie przyszło – pierwsze wyszło” ang. LIFO),
• poprzez szczegółową identyfikację rzeczywistej ceny nabycia i zbycia tych papierów, niezależnie od daty ich zakupu.

 Otrzymane w ciągu roku odsetki od obligacji są już pomniejszone o podatek.

Ewidencja obligacji z punktu widzenia emitenta:

Wyemitowane obligacje w bilansie znajdują się, w zależności od terminu wykupu w zobowiązaniach długo lub krótkoterminowych.